O mieście

Zdarzyło się w ...

MARZEC

18 marca 1816 r. – we wsi Zduńska Wola wybuchł pożar. Kasa Główna Ogniowa przyznała za wynikłe straty bonifikację w wysokości 300 zł.

15 marca 1863 r. – o godz. 4 rano miasto zajął oddział powstańców styczniowych liczący 2000 bojowników. Około południa opuścili oni Zduńską Wolę udając się w kierunku południowo-wschodnim.

31 marca 1868 r. – uroczysta konsekracja nowo wybudowanej świątyni parafii ewangelicko- augsburskiej przy ul. Zamkowej (obecnie Aleje Kościuszki).

2 marca 1876 r. – w Załubicach urodził się Kazimierz Rokossowski, zduńskowolski prawnik, społecznik, radny miejski i do sejmiku powiatowego w Sieradzu. W latach 1922-1927 poseł na Sejm RP.

30 marca 1886 r. – w Kątach urodził się ks. Władysław Wojtasik, pedagog, społecznik, organizator i pierwszy dyrektor Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego w Zduńskiej Woli, więzień obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau. Zginął w komorze gazowej w pobliżu Linzu w Austrii w 1942 r.

11 marca 1899 r. – w Płoskirowie na Podolu urodził się Jakub Lemberg, znany zduńskowolski lekarz, społecznik, radny Rady Miasta, działacz syjonistyczny, a w czasie okupacji niemieckiej przywódca Rady Żydowskiej w getcie zduńskowolskim, który z narażeniem życia reprezentował i bronił swoich rodaków wobec okupanta. Zginął w niewyjaśnionych okolicznościach podczas likwidacji getta zduńskowolskiego w 1942 r.

2 marca 1907 r. – w Tykadłowie urodził się kpt. Władysław Jachowicz. ps. „Konar”, uczestnik wojny obronnej 1939 r. W czasie Powstania Warszawskiego ostatni dowódca Batalionu „Chrobry I”, obrońca Arsenału, po wojnie m.in. Naczelnik OSP w Zduńskiej Woli. Zmarł w 1973 r.

7 marca 1907 r. – powołano do życia Spółdzielnię Spożywców „Przyszłość”, poprzedniczkę obecnej Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem” w Zduńskiej Woli.

26 marca 1912 r. – urodził się Jan Libsz, żołnierz AK, jeden z kierujących tzw. Akcją N w regionie łódzkim, mającej na celu sianie dezinformacji, zastraszenia wśród Niemców. Zamordowany został w 1944 r.

2 marca 1917 r. – w Złoczewie urodził się Stanisław Urbaś – pedagog i wychowawca młodzieży, uczestnik wojny obronnej 1939 r., więzień obozów koncentracyjnych w Dachau i Mauthausen-Gusen. Po wojnie m.in. dyrektor Szkoły Podstawowej nr 10 w Zduńskiej Woli w latach 1965-1980 oraz działacz organizacji kombatanckich. Zmarł w 2012 r.

24 marca 1921 r. – odbyła się uroczystość patriotyczno-religijna dla zamanifestowania radości mieszkańców z powodu pomyślnego, jak sądzono, rezultatu plebiscytu na Górnym Śląsku.

23 marca 1924 r. – Katolickie Towarzystwo Dobroczynności urządziło wieczór muzyczno- dramatyczny w sali Straży Ogniowej. Po entuzjastycznie przyjętej części muzycznej, złożonej z występu dziecięcego zespołu mandolinowego oraz chóru, miała miejsce część dramatyczna, na tyle nieudana, że publiczność stopniowo opuszczała salę.

9 marca 1926 r. – radni miejscy a także obywatele miasta i rodzice uczniów protestowali przeciwko planom zamknięcia ze względów oszczędnościowych Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Zduńskiej Woli. Protesty te przyniosły efekt. Szkoła nie została wówczas zamknięta.

3 marca 1929 r. – w sali Straży Ogniowej Towarzystwo „Halka wystawiło sztukę pt. „Hajduczek” będącą przeróbką sceniczną powieści Henryka Sienkiewicza „Pan Wołodyjowski”.

1 marca 1933 r. – oddano do użytku odcinek magistrali kolejowej Śląsk – Porty z Karsznic do Inowrocławia oraz otwarto stację kolejową w Karsznicach.

27 marca 1933 r. – Rada Miejska rozpatrywała wniosek o przyznanie zapomogi bezzwrotnej dla Komitetu Wsparcia Strajkujących. Proponowana wysokość wsparcia w wysokości 10 000 zł nie została przyjęta. Uchwalono kwotę o połowę mniejszą.

3 marca 1933 r. – na targu w Zduńskiej Woli mieszkaniec gminy Zapolice gminy sprzedał nieznanemu nabywcy za 60 zł 12-letnią córkę Marysię, słaniającą się z wycieńczenia. Ojca aresztowała policja.

7 marca 1933 r. – z powodu znacznej obniżki płac do strajku przystąpiło 2640 zduńskowolskich robotników włókienniczych na ogólną liczbę 3000. Strajkowali oni wspólnie z robotnikami łódzkimi i pabianickimi.

3 marca 1942 r. – w publicznej egzekucji Niemcy powiesili 10 Żydów .

15 marca 1945 r. – w budynku zabranym wiernym kościoła baptystów odbyło się pierwsze po zakończeniu okupacji niemieckiej spotkanie zduńskowolskiego hufca harcerzy.

18 marca 1945 r. – w przeddzień imienin Marszałka Józefa Stalina: „Wodzowi Armii Czerwonej i szczeremu przyjacielowi Polski Rada Narodowa miasta Zduńskiej Woli w dowód najgłębszej wdzięczności przesyła entuzjastycznie jednogłośnie-wyraz swej współpracy dla bratnich Narodów.

6 marca 1945 r. – rozpoczęto zaopatrywanie mieszkańców w kartki na chleb, które zaczęły obowiązywać od 12 marca. Dla grupy 1 - pracujących w przemyśle i urzędników przydział wynosił 4 kg tygodniowo; dla grupy 2 – przedstawicieli wolnych zawodów, pracowników handlu, rzemieślników oraz członków rodzin grupy 1 i 2 do lat 16 i powyżej 55 lat przydział wynosił 2 kg. Dla pracującej ludności niemieckiej oraz osób powyżej 55 roku życia przydział wynosił 1 kg chleba tygodniowo.

7 marca 1945 r. – wznowiono naukę w Państwowym Koedukacyjnym Gimnazjum i Liceum im. Kazimierza Wielkiego. Uruchomiono też gimnazjum i liceum dla pracujących. Dyrektorem obu szkół został Edward Bartkowski.

8 marca 1945 r. – decyzją Miejskiej Rady Narodowej Rynek przemianowano na Plac Zgody (obecnie Plac Wolności).

17 marca 1946 r. – w Krakowie zmarła Marianna Kolbe, matka św. Maksymiliana.

22 marca 1953 r. - urodził się Bogdan Marek Gasiński – działacz zduńskowolskiej „Solidarności” internowany w czasie stanu wojennego.

26 marca 1982 r. – uchwałą Miejskiej Rady Narodowej przemianowano ulicę Mikołaja na ulicę Tadeusza Kobusiewicza.

1 marca 1985 r. – weszło w życie zarządzenie Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej, na mocy którego Zduńska Wola zaliczona została do miast, w których terenowym organem administracji państwowej o właściwości ogólnej jest prezydent miasta. Pierwszym Prezydentem Zduńskiej Woli został dotychczasowy Naczelnik Miasta, a wcześniej Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Stefan Warulik.

13 marca 1995 r. – w Brzegu nad Odrą zmarł Franciszek Gajowniczek, więzień KL Auschwitz, za którego dobrowolnie poszedł na śmierć głodową ojciec Maksymilian Kolbe, święty patron Zduńskiej Woli.

14 marca 2012 r. – Prezydent Miasta Zduńska Wola Piotr Niedźwiecki podpisał z grecką firmą Intrakat umowę na wykonanie zadania inwestycyjnego pn. RATUSZ - ZDUŃSKOWOLSKIE CENTRUM INTEGRACJI - odbudowa budynku Ratusza oraz zagospodarowanie Placu Wolności w ramach projektu „Rewitalizacja centrum Miasta Zduńska Wola".

 

 

MAJ

11 maja 1767 r. - na konsystorzu Arcybiskupa Gnieźnieńskiego w Łowiczu zatwierdzono akt erekcyjny parafii rzymskokatolickiej w Zduńskiej Woli oraz pozwolenie na budowę kościoła.

9 maja 1892 r. - w przędzalni Winera zastrajkowało około stu robotników. Przerwali pracę i tłumnie chodzili ulicami miasta domagając się podwyżki plac. Nakłaniali też tkaczy chałupników do przyłączenia się do strajku. Następnego dnia, po wizycie naczelnika powiatu sieradzkiego, strajk zakończono.

9 maja 1907 r. - organizacja bojowa PPS dokonała zamachu na Leopolda Ballego za kontakty z policją i zdradę organizacji.

13 maja 1907 r. - dokonano nieudanego zamachu na podoficera żandarmerii Pawliuka.

17 maja 1907 r. - dokonano zamachu na konfidenta policji Klauzego.

13 maja 1915 r. - w ratuszu odbyło się zebranie 50 obywateli miasta poświęcone unormowaniu kwestii szkolnej. Przyjęto projekt otwarcia sześciu szkół elementarnych. Przedstawiony na początku obrad projekt otwarcia siedmiu szkół nie zyskał akceptacji.

4 maja 1919 r. - policja zduńskowolska wykryła przy ul. Stęszyckiej nielegalną, nieczynną gorzelnię należącą do Srula Mordki Staszewskiego. Zarekwirowano kocioł i 4 beczki.

6 maja 1919 r. - policja wykryła nielegalną gorzelnię u Wojciecha Okrasy z Osmolina. Zarekwirowano piec od kotła odpędowego oraz beczkę.

8 maja 1919 r. - policja wykryła nielegalną gorzelnię u Jeżnie Habelaka z ul. Dolnej. Zarekwirowano kocioł i 2 beczki.

20 maja 1919 r. - okradziono ks. kanonika Wojciecha Kmiecia. Złodzieje zabrali bieliznę wartą kilka tysięcy marek polskich. Tego samego dnia okradziono również K. Skotnicką z ul. Piwnej, zabierając bieliznę i odzież damską, męską i dziecięcą wartości ok. 5000 marek polskich.

21 maja 1919 r. - usiłowano okraść sklep Stowarzyszenia Spożywców „Przyszłość” przy ul. Łaskiej, lecz złodzieje zostali spłoszeni przez nocnego stróża. Umknęli pozostawiając czapkę i wytrych.

maj 1921 r. - do miasta przybył były urzędnik Magistratu, jubiler Leon Sztycenberg z małżonką, mieszkający w Chicago. Odwiedził grób ojca, a na cele dobroczynne przekazał Magistratowi 10 000 marek i równie hojnie obdarzył inne miejskie instytucje.

5 maja 1924 r. - ksiądz Aleksander Chwiłowicz wykupił od rodziny Salingów karczmę wraz z przyległym gruntem na Frajszycy i założył tam kaplicę – zalążek zgromadzenia orionistów w Polsce.

6 maja 1924 r. - w parafii WNMP zakończyły się trwające od 26 kwietnia misje prowadzone przez jezuitów. Rekolekcje głosili ojcowie Belgert, Nawrocki i Jarosz, a dla katolików niemieckich ojciec baron Koeth. Do spowiedzi podczas misji przystąpiło 15000 osób. Misje poprzedzały wizytację parafii przez biskupa kujawsko-kaliskiego Władysława Krynickiego.

7-11 maja 1924 r. - parafię WNMP wizytował biskup pomocniczy diecezji kujawsko-kaliskiej Władysław Krynicki. Podczas wizytacji ks. biskup m.in. udzielił sakramentu bierzmowania ponad 5000 osobom.

31 maja 1925 r. - odbyły się główne uroczystości obchodów 100-lecia miasta Zduńska Wola. Gościem honorowym był Prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski. Podczas uroczystości odbyła się m.in. Msza św. polowa na Rynku. Poświęcono nowy gmach zduńskowolskiego gimnazjum oraz wmurowano kamień węgielny pod budowę gmachu szkolnego przy ul. Łaskiej (obecna siedziba Zespołu Szkół Elektronicznych). Prezydent odwiedził też wystawę rolniczo-przemysłową oraz wziął udział w uroczystym obiedzie z przedstawicielami władz samorządowych.

4 maja 1930 r. - w domu przy ul. Ogrodowej 19 doszło do sprzeczki i próby zabójstwa. Stanisław Ren pokłócił się ze swoim szwagrem Janem Karapińskim po czym strzelił do niego czterokrotnie raniąc go ciężko w prawe ramię. Sprawcę zaaresztowano i przekazano Sądowi Powiatowemu w Zduńskiej Woli.

21 maja 1942 r. - podczas publicznej egzekucji powieszono 10 Żydów ze zduńskowolskiego getta.

27 maja 1996 r. - w Zduńskiej Woli zmarła Stefania Kamińska, jedna z najbardziej zasłużonych zduńskowolskich pielęgniarek, w czasie II wojny światowej łączniczka i sanitariuszka walcząca w AK, ps. „Sawa”

30 maja 1940 r. - w Zduńskiej Woli urodził się Jan Nowak, pracownik PKP, kolekcjoner, miłośnik historii rodzinnego miasta. Zmarł w 2009 r.

1 maja 1943 r. - przed dworcem kolejowym w Zduńskiej Woli zatrzymany i aresztowany został w wyniku zdrady Inspektor Sieradzko-Wieluński AK kpt. Marcin Stachecki ps. „Górnik”, pełniący wcześniej funkcję Komendanta Obwodu Sieradzkiego AK. Został on przewieziony do więzienia przy ul. Sterlinga w Łodzi, gdzie w nocy z 6 na 7 maja 1943 r. w obawie, że nie wytrzyma dalszych tortur, popełnił samobójstwo wieszając się na bandażach.

14 maja 1994 r. - zmarł dr Henryk Michalak, urodzony w Karsznicach historyk, pracownik naukowy Uniwersytetu Łódzkiego, poseł na Sejm wybrany z listy Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie w 1989 r.

 

 

WRZESIEŃ

2 września 1779 r. - urodził się Stefan Złotnicki, syn Feliksa i Julianny z Walewskich, założyciel miasta Zduńska Wola.

3 września 1939 r. - Zduńska Wola została zbombardowana przez samoloty niemieckiej Luftwaffe. Bomby zrzucone po godz. 9 rano spadały wzdłuż ul. Kościelnej, w tym na kościół WNMP, oraz wzdłuż ul. Dolnej, Złotej, Paprockiej, Zduńskiej i Widawskiej, a kolejne, wciągu całego dnia, w różnych punktach miasta, w tym na ul Szadkowską, Łaską, Piwną, Browarną, Sieradzką. Bombardowano też dworzec kolejowy. Skutkiem bombardowania było około 100 ofiar śmiertelnych oraz ranni. Płonęło wiele domów i fabryk. Najbardziej ucierpiała tkalnia Rozena i Wiślickiego przy ul. Łaskiej.

4 września 1907 r. - Rajmund Kolbe wstąpił do Małego Seminarium Franciszkanów we Lwowie i przyjął imię Maksymilian.

4-5 września 1939 r. - boje pod Zduńską Wolą w obronie rzeki Warty przed nacierającymi wojskami niemieckimi. Do szczególnie krwawych walk doszło w rejonie Belenia, Zagórzyc i Strońska, gdzie walczyły m.in. pododdziały 30 pułku Strzelców Kaniowskich działającego w ramach 10 Dywizji Piechoty Armii „Łódź”. Mimo prób kontrataków wspartych przez 4 pułk piechoty Legionów, wieluńskie bataliony Obrony Narodowej oraz czołgi, bitwa po dwóch dniach walk została przegrana.

10 września 1924 r. - delegacja zduńskowolskich przedstawicieli związków zawodowych, na czele z burmistrzem miasta Tadeuszem Szaniawskim, udała się do Łodzi, do Państwowego Urzędu Pośrednictwa Pracy, domagając się zapomóg dla bezrobotnych, wynikających z ustawy z dnia 18 lipca 1924 r. o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia. Należne pieniądze jeszcze nie dotarły do naszego miasta. Ponadto magistrat w ramach robót publicznych zatrudniał bezrobotnych przy czyszczeniu kanałów i brukowaniu ulic. Kredyty wzięte na ten cel wyczerpały się. Kierownik PUPP w Łodzi przyrzekł wydelegować do Zduńskiej Woli urzędnika, by poprowadził rejestrację bezrobotnych, którym należą się zapomogi.

12-17 września 1930 r. - w sali Straży Ogniowej prezentowana była Wystawa Ruchoma Prób i Wzorów Przemysłu Krajowego, której celem było promowanie artykułów krajowej produkcji. Na wystawie pokazano wyroby przemysłu, rzemiosła i rolnictwa powiatu sieradzkiego. Dzięki wystawie przewidywany wzrost lokalnej produkcji miał pomóc w walce z bezrobociem.

13 września 1859 r. - w Zduńskiej Woli odbył się okręgowy konkurs organizowany przez działające wówczas w Królestwie Polskim Towarzystwo Rolnicze. Do zawodów stanęło 20 oraczy, a do wyścigów 12 koni. Zaprezentowanych zostało 46 sztuk bydła. Kilkanaście nagród wręczono też w kategorii wyrobów włościańskich.

15-16 września 1973 r. - odbyły się centralne uroczystości 50. rocznicy obecności księży orionistów w Polsce. Wzięli w nich udział liczni księża biskupi i przełożeni zgromadzeń zakonnych oraz wierni z miasta i okolic. Obecny był m.in. ks. kardynał Karol Wojtyła. 15 września, podczas Mszy św. o godz. 14, późniejszy Ojciec Święty Jan Paweł II wygłosił kazanie.

16 września 1905 r. - w Zduńskiej Woli urodził się Zygmunt Kuske, marynarz, I mechanik na słynnych polskich transatlantykach MS „Piłsudski”, MS „Chrobry” i MS „Batory”. W czasie wojny pływał w konwojach alianckich. Zmarł w 1944 r.

19 września 1831 r. - mieszkańcy Zduńskiej Woli wystąpili zbrojnie przeciwko polskim oddziałom powstańczym. Kilkuset osadników niemieckich starło się w krwawym boju z oddziałem podległym gen. Samuelowi Różyckiemu, a dowodzonym przez por. Piotrowskiego. Nacierający zduńskowolanie zostali rozproszeni. Zginęło wówczas 8 mieszkańców, a kilkunastu innych zostało rannych. Trzydziestu napastników zostało odprowadzonych przez oddział Piotrowskiego do Łasku i osądzonych. Jeden z nich został powieszony, a pozostali otrzymali karę chłosty. Taka postawa mieszkańców miasta, wsparta prośbami wiernych i zdolnych do poświęceń poddanych, została doceniona przez cara Mikołaja I, który przyznał odznaczenia sześciu najbardziej oddanym obrońcom prawowitej władzy, rodzinom poległych i rannych przyznał renty lub jednorazowe zapomogi, a mieszkańcom miasta opłacił na dziesięć lat czynsze należne od nich właścicielowi Zduńskiej Woli. Sam Stefan Złotnicki wystąpił o rozłożenie na raty zaległych odsetek od kredytu.

19 września 1933 r. - doszło do tragicznego wypadku. Dwuletnia córka małżeństwa Zagnerów udusiła się. Niestety, w tym czasie nie było nikogo starszego w mieszkaniu, by udzielić pomocy.

28 września 1947 r. - ks biskup Michał Klepacz erygował parafię pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w kolejarskim osiedlu Karsznice oraz poświęcił tymczasową świątynię.

28 września 1997 r. - ks. arcybiskup łódzki Władysław Ziółek konsekrował nową świątynię w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Zduńskiej Woli-Karsznicach.

 

 

 

PAŹDZIERNIK

2 października 1905 r. - podczas bratobójczych walk między żydowskimi robotnikami prowadzącymi akcję propagandową na rzecz strajku a grupami lumpenproletariatu działającymi z inspiracji właścicieli fabryk zabity został robotnik Abram Kront, a ciężko ranny Moszek Lewkowicz.

3 października 1905 r. - do strajku w proteście przeciw zabiciu Abrama Kronta przystąpiła większość fabryk zduńskowolskich.

4 października 1905 r. - pogrzeb Abrama Kronta, w którym wzięło udział ponad 3000 osób, niezależnie od narodowości i wyznawanej religii. Około 100 osób zostało aresztowanych.

6 października 1920 r. - w szpitalu w Grodnie zmarł Kazimierz Maciejewski, uczeń zduńskowolskiego gimnazjum, ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej ranny w bitwie pod Oranami.

8 października 1906 r. - w więzieniu sieradzkim rozstrzelano Leonarda Rutę ze Zduńskiej Woli, skazanego za rzekomy napad na rosyjskiego wartownika. Ruta miał następnie strzelać do otaczających go żołnierzy i mimo oporu zostać ujęty.

10 października 1922 r. - odbyła się wizytacja duszpasterska ks. biskupa diecezji kujawsko-kaliskiej Stanisława Zdzitowieckiego. Po nabożeństwie w kościele parafialnym ks. biskup odwiedził kolejno: szkoły powszechne, ochronkę i przytulisko dla starców prowadzone przez Katolickie Towarzystwo Dobroczynności, Towarzystwo „Kropla Mleka”, Towarzystwo Śpiewacze św. Cecylii, grupujące katolików niemieckich. Po południu gościł w Kooperatywie „Spólnota”, Straży Ogniowej Ochotniczej i Chrześcijańskim Towarzystwie Rzemieślniczym „Resursa” oraz w prowadzonej przez „Resursę” ochronce dla dzieci. Następnego dnia ks. biskup odwiedził wieś Czechy.

10 października 1982 r. - Ojciec Maksymilian Maria Kolbe został kanonizowany przez papieża Jana Pawła II.

10 października 1998 r. - św. Maksymilian Maria Kolbe został uznany przez Stolicę Apostolską patronem Zduńskiej Woli.

10/11 października 1921 r. - w nocy wybuchł pożar w zabudowaniach browaru zduńskowolskiego. Spalił się dom mieszkalny i część zakładu.

11 października 1888 r. - w Zduńskiej Woli urodził się niemiecki kompozytor i dyrygent Emil Bohnke, syn Ferdynanda Bohnkego-właściciela fabryki włókienniczej przy ul Sieradzkiej. Zmarł w 1928 r.

17 października 1930 r. - odbyła się manifestacja zorganizowana przez PPS dawną Frakcję Rewolucyjną. Manifestowano poparcie dla Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz protestowano przeciw zamieszkom w kraju wywołanym próbą zorganizowania zamachu na Marszałka, o którą oskarżono Piotra Jagodzińskiego, byłego bojowca milicji PPS i kilka innych osób. O godzinie 12 dzwony kościelne obwieściły początek akcji protestacyjnej. Wszystkie sklepy w mieście zostały zamknięte. Syreny fabryczne rozbrzmiewały przez 3 minuty. Przed strażnicą OSP odbył się więc. Do wielkich tłumów zebranych przemawiał burmistrz Rudy Pabianickiej Adam Łatkowski. Po przemówieniu odśpiewano „Pierwszą Brygadę” oraz „Czerwony Sztandar”. Przyjęto rezolucję oddającą hołd Marszałkowi i zapewniającą o gotowości mieszkańców do obrony rządu i granic kraju. Kierownictwo PPS dawnej Frakcji Rewolucyjnej przesłało na ręce Marszałka Piłsudskiego depeszę informującą o przyjęciu rezolucji.

17 października 1971 r. - papież Paweł VI beatyfikował Ojca Maksymiliana Marię Kolbego.

17 października 1973 r. - zmarł kpt. Władysław Jachowicz ps. „Konar”, żołnierz wojny obronnej 1939 r. i Powstania Warszawskiego, ostatni dowódca powstańczego Batalionu „Chrobry I”.

19 października 1919 r. - odbył się Zjazd Przedstawicieli Rzemieślników z Miast Ziemi Sieradzkiej. Przybyli reprezentanci Sieradza, Złoczewa, Burzenina i Szadku. Celem zjazdu było założenie związków rzemieślniczych w każdym mieście regionu, lecz z powodu zbyt małej liczby delegatów nie można było powziąć wiążących decyzji.

19 października 1919 r. - odbyło się ogólne zebranie członków Stowarzyszenia Rolniczo- Handlowego w Zduńskiej Woli. Bilans roczny wypadł pomyślnie. Członkowie otrzymali dywidendę, a niewielką część zysku przeznaczono na potrzeby stowarzyszenia. Postanowiono zmienić nazwę organizacji na Stowarzyszenie Rolniczo-Handlowe Pracowników Rolnych.

19 października 2013 r. - zmarł Bronisław Jackowski, były nauczyciel wychowania fizycznego w II LO i w Technikum Mechanicznym, trener siatkarski, społecznik i radny Rady Miasta Zduńska Wola.

20 października 2013 r. - zmarł prof. Włodzimierz Krolopp, zduńskowolanin, specjalista metrologii elektrycznej i elektronicznej, były rektor Politechniki Lubelskiej.

21 października 2001 r. - zmarł Stanisław Zieleźnicki, ps. „Zygmunt”, żołnierz Batalionu „Chrobry I” podczas Powstania Warszawskiego.

22 października 1908 r. - w Zduńskiej Woli urodził się Robert Karol Ceimer, podporucznik piechoty rezerwy 44 pułku piechoty w Chełmie. Zginął w Katyniu.

25 października 1825 r. - Rada Administracyjna Królestwa Polskiego wydała akt nadający prawa miejskie Zduńskiej Woli.

26 października 1929 r. - w Zduńskiej Woli zarejestrowanych było 561 bezrobotnych.

26 października 1931 r. - w pociągu jadącym z Pabianic do Zduńskiej Woli kilku kupców żydowskich zostało napadniętych przez trzech uczniów z pabianickiej zawodowej szkoły rzemieślniczej. Grożono im wyrzuceniem z pociągu podczas jazdy. Gdy pociąg zatrzymał się w Zduńskiej Woli, awanturnicy uniemożliwili kupcom zejście na peron. Dopiero w Sieradzu pokrzywdzeni wydostali się na zewnątrz i powiadomili policję. Młodzi napastnicy zostali spisani, zaś kupcy musieli zapłacić karę 5 złotych za przejazd bez biletu. Takie napady zdarzały się na tej trasie już wcześniej.

27 października 1929 r. - otwarto wybudowaną za sumę 600 000 zł nową rzeźnię miejską (obecnie siedziba Zakładu Pryszczycy Państwowego Instytutu Weterynaryjnego przy ul. Wodnej).

27 października 2010 r. - zmarł Jerzy Kozłowski, zduńskowolski kronikarz, regionalista, kolekcjoner i działacz społeczny.

28 października 1963 r. - w Zduńskiej Woli zmarł pastor Edward Szendel, od 1954 r. administrator, a od 1955 r. proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w naszym mieście.

29 października 2009 r. - zmarł Tomasz Zbigniew Tosik, długoletni nauczyciel chemii m.in. w I LO w Zduńskiej Woli, wychowawca młodzieży i wicedyrektor tej szkoły.

 

 

 

LISTOPAD

1 listopada 1895 r. - w fabryce włókienniczej Karola Kuskego wybuchł pożar.

1 listopada 1924 r. - poświęcono kaplicę pw. Świętej Trójcy w oriońskim Domu Misyjnym w Zduńskiej Woli.

2 listopada 1930 r. - dokonano ekshumacji szczątków Leonarda Ruty, skazanego za napad na rosyjskiego wartownika i rozstrzelanego w sieradzkim więzieniu w 1906 r. Szczątki L. Ruty przewiezione zostały do Zduńskiej Woli i pochowane na miejscowym cmentarzu. W uroczystościach uczestniczyło około 15000 osób.

5 listopada 1895 r. - w Zduńskiej Woli urodził się Franciszek Oleszczyk, posterunkowy Policji Państwowej zamordowany w Miednoje w 1940 r.

5 listopada 1939 r. - obchody Dnia Wolności (Tag der Freihait) zorganizowane przez niemieckie władze okupacyjne.

8 listopada 1930 r. - uroczyście uruchomiono tymczasowy ruch pociągów towarowych i pasażerskich na odcinku magistrali kolejowej Herby Nowe - Zduńska Wola. Otwarto jednocześnie stację kolejową w Karsznicach.

9 listopada 2013 r. - zmarł Roman Tomaszewski, zduńskowolski plastyk, poeta, animator życia kulturalnego.

10 listopada 1939 r. - na Rynku zduńskowolskim Niemcy rozstrzelali w publicznej egzekucji 6 osób. Zabici zostali: Antoni Piekarski Marian Witkowski- strażnicy więzienni z Sieradza, a także Józef Kubik z Monic, Antoni Frątczak z Poręb, Jan Matusiak z Wielunia oraz Saderkiewicz z Sieradza.

11 listopada 1933 r. - uroczyste otwarcie parowozowni w Karsznicach.

13 listopada 1936 r. - wojewoda łódzki zorganizował wycieczkę po województwie celem sprawdzenia postępu w budowie dróg, mostów i regulacji rzek. W wycieczce wzięli udział posłowie, senatorowie i dziennikarze. Program objazdu obejmował m.in. zwiedzanie robót na odcinku Pabianice-Zduńska Wola, a także budowy drogi od Zduńskiej Woli w kierunku Sieradza i Kalisza, którą określano mianem betonowej autostrady. Goście zwiedzili również nasze miasto.

15 listopada 1902 r. - na stację kolejową w Zduńskiej Woli wjechał pierwszy pociąg jadący z Kalisza do Warszawy.

15 listopada 1920 r. - z mieszkania Antoniego Michla przy ul. Łaskiej skradziono 120 dolarów i 40000 marek polskich. Do kradzieży doszło w samo południe. Złodziej otworzył drzwi kluczem i wyłamał zamki w walizce, w której przechowywane były pieniądze.

16 listopada 1924 r. - uroczyste poświęcenie nowego sztandaru Związku Majstrów Fabrycznych. Po Mszy św., którą odprawił ks proboszcz Jan Hewelke uczestnicy udali się do gmachu Straży Ogniowej, gdzie przyjęto delegacje przybyłe z innych miast oraz wygłoszono okolicznościowe przemówienia. Przed gmachem Straży wykonano wspólną fotografię. Wieczorem zaś rozpoczęła się zabawa taneczna trwająca do białego rana.

18 listopada 1934 r. - ks. proboszcz Stanisław Masłowski dokonał poświęcenia beczkowozu zduńskowolskiej Straży Ogniowej.

20 listopada 1919 r. - powstał oddział zduńskowolski Związku Zawodowego Robotników i Robotnic Przemysłu Włóknistego w Polsce.

20 listopada 1976 r. - Zespół Szkół Elektronicznych w Zduńskiej Woli otrzymał sztandar i imię patrona, którym został Stanisław Staszic.

21 listopada 1914 r. - skończyło się panowanie zaborcy rosyjskiego w Zduńskiej Woli. Miasto ostatecznie opanowały wojska niemieckie. Niemcy sprawowali władzę w mieście do 11 listopada 1918 r.

25 listopada 1878 r. - zatwierdzony został statut Towarzystwa Ochotniczej Straży Ogniowej w Zduńskiej Woli.

26 listopada 2010 r. - w Jerozolimie zmarł Pinchas Menachem Joskowicz, Naczelny Rabin Polski w latach 1988-1999, urodzony w Zduńskiej Woli w 1924 r.

30 listopada 1990 r. - zmarł Zbigniew Misiak, zduńskowolski fotograf i filmowiec- dokumentalista.

 

 

GRUDZIEŃ

1 grudnia 1929 r. - sekcja dramatyczna Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Katolickiej „Młoda Polka” wystąpiła po raz pierwszy w sali straży ogniowej przedstawiając sztukę „Na nic żydowskie swaty”.

1 grudnia 1934 r.- w nocy na stacji kolejowej w Karsznicach manewrujący parowóz najechał na stojące na bocznym torze puste wagony towarowe. Kilka wagonów zostało zniszczonych. Ofiar w ludziach nie było. Przyczyną wypadku było wadliwe ustawienie zwrotnicy.

1 grudnia 2013 r. - zmarł ks. Marian Kliś, orionista, proboszcz parafii św. Antoniego w Zduńskiej Woli w latach 1982-1985 i 1991-1993 oraz rektor oriońskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Zduńskiej Woli w latach 1972 - 1978 i 1988 - 1990.

9 grudnia 1847 r. - zmarł Stefan Złotnicki, właściciel dóbr zduńskowolskich, założyciel miasta Zduńskiej Woli.

15 grudnia 1903 r. - we wsi Szulec koło Opatówka urodził się ks. płk. Józef Balcerczyk, kapelan 2 Dywizji Sandomierskiej AK, ps. „Grom”, proboszcz parafii WNMP w Zduńskiej Woli w latach 1946-1958. Zmarł 15 grudnia 1980 r. w Koninie. Spoczął na cmentarzu katolickim w Zduńskiej Woli.

17 grudnia 1957 r. - odbyło się Walne Zgromadzenie Założycielskie Członków Spółdzielni Mieszkaniowej „Lokator” w Zduńskiej Woli.

20 grudnia 1937 r. - otwarto nową linię przesyłową elektryczności Łódź – Zduńska Wola. Linia pozwalała przesyłać do 3000 kilowatów mocy, a dotychczasowe maksymalne zapotrzebowanie Zduńskiej Woli sięgało 200 kilowatów. Na uroczystość do Zduńskiej Woli przybył minister przemysłu i handlu Antoni Roman. Uruchomienie tej linii było pierwszym etapem elektryfikacji okręgu łódzkiego z myślą o przyszłym, znacznie większym zapotrzebowaniu na prąd. Inwestycja realizowana była przez Związek Elektryfikacyjny Międzykomunalny Przemysłowego Okręgu Łódzkiego (ZEMPOŁ).

22 grudnia 1766 r. - sporządzono akt erekcyjny parafii rzymskokatolickiej w Zduńskiej Woli.

22 grudnia 1937 r. - Bencjon Szpigel, 26-letni kupiec, właściciel składu wapna przy ul Kościelnej 8, odebrał sobie życie rzucając się pod pociąg na przejeździe kolejowym przy ul. Stęszyckiej (obecnie Getta Żydowskiego). Desperat poniósł śmierć na miejscu. Przyczyną samobójstwa były nieporozumienia rodzinne.

23 grudnia 1903 r. - w Zduńskiej Woli urodził się Zbigniew Kosecki, ps. „Zawada”, bojownik Powstania Warszawskiego, sierżant podchorąży w oddziale „Iwo” Batalionu „Baszta”.

24 grudnia 1907 r. - na ul. Sieradzkiej członkowie bojówki SDKPiL dokonali zamachu na podoficera żandarmerii Sawę Łukasiewicza. Ostrzelany Łukasiewicz zginął, a jego pomocnik, Samborski, został ranny.

26 grudnia 1939 r. - w Ostaszkowie z wycieńczenia i głodu zmarł Stefan Będkowski, starszy posterunkowy Policji Państwowej w komisariacie w Zduńskiej Woli

27 grudnia 1966 r. - w Zduńskiej Woli urodził się Rafał Królikowski, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.

27/28 grudnia 1929 r. - w Zduńskiej Woli schwytany został zbiegły z więzienia w Sieradzu Józef Kałuziak, odsiadujący wyrok 4 lat więzienia za napady bandyckie na włościan na czele szajki przestępców oraz za kradzieże i wymuszanie pieniędzy. Po schwytaniu Kałuziak tłumaczył ucieczkę chęcią odwiedzenia znajomych w Zduńskiej Woli. Prawdopodobnie jednak planował zbiec za granicę.

28/29 grudnia 1942 r.- Niemcy aresztowali 29 bojowników AK z karsznickiej Samodzielnej Placówki Kolejowej, w tym m.in. Juliusza Syllę i Kazimierza Kałużewskiego.

30 grudnia 1914 r. - w Zduńskiej Woli urodziła się Antonina Rudzińska z d Chrzan, ps. „Tola”, łączniczka Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK.

 

Oprac. Piotr Skorek

Łaska 35

Kolejna kamienica w Zduńskiej Woli, jaką zarządza Towarzystwo Budownictwa Społecznego nabrała nowego wyglądu. Tym razem to budynek przy ul. Łaskiej 35.

Kamienica przy Łaskiej 35 odzyskała dawny wygląd, a jej walory architektoniczne zostały podkreślone przez oczyszczenie ceglanej elewacji frontowej budynku. Została oczyszczona piaskowo oraz odpowiednio zabezpieczona, a ściany od strony zachodniej, północnej oraz południowej docieplone - informuje Urząd Miasta Zduńska Wola, który jest właścicielem budynku zarządzanego przez TBS. W budynku wymienione zostały także okna. Jak zapowiada miasto, następny etap to remont podwórza przy Łaskiej 35.

Historia budowli, jak informuje dyrektor Muzeum Historii Miasta Zduńska Wola Tomasz Polkowski, sięga lat 30. XIX wieku, gdy działkę pod obecnym adresem Łaska 35 nabył Józef Herbe. Powstał wtedy parterowy do od ulicy. Kolejni właściciele około roku 1875 wybudowali w podwórzu dwupiętrową kamienicę. To właśnie ten budynek przeszedł renowację.

 

 

 

 

Historia miejsca - Łaska 35

W 1839 roku Józef Herbe poważny i szanowany fabrykant wyrobów bawełnianych, od jedenastu lat mąż Elizabeth z domu Wolf postanowił zadbać o rodzinę i w tym celu zakupił od Stefana Złotnickiego plac z grontem" położony przy ulicy Honoraty 211, czyli obecnej ulicy Łaskiej 35. Właściciel miasta i fabrykant zawarli przy tym akt notarialny, w którym określono warunki transakcji.

"Wiadomym się czyni, że przed rejentem powiatu Szadkowskiego spisany został akt osnowy takowey.

Działo się w Mieście Powiatowym Szadku 21 listopada roku tysiąc osiemset trzydziestego dziewiątego. Przed Kajetanem Szczawińskim rejentem Powiatu Szadkowskiego w Szadku mieszkającym stawił się osobiście Wielmożny Stefan Zlotnicki dziedzic miasta Zduńskiej Woli z jednej. Józef Herbe rzemieślnik z drugiej strony obydwaj w mieście Zdunskiey Woli powiecie Szadkowskim zamieszkali rejentowi i świadkom tego aktu znani czyniąc urzędownie porozumienie dobrowolnie następujący kontrakt sprzedaży kupna zadeklarowali.

Wielmożny Stefan Zlotnicki dziedzic dom z placem z gruntem miary trzy morgi i jeden pastwiska miary reńskiej pod numerem 211 pomiaru przy ulicy Honoraty w Mieście Zduńskiej Woli położony sprzedaje prawem własności czynszowej Józefowi Herbe i sukcesorom jego za sumę talarów 200 (1200 zlotych polskich).

Z nieruchomości tej obowiązuje, że rok rocznie i wieczyście czynszu do dominium Zdunskiey Woli na każdy dzień jedenastego listopada roku każdego rubli 23 pod exekucyą uiszczać.

Przy każdej odsprzedaży lub zamiany tej nieruchomości Laudemium' czyli dziesiąty grosz od sumy szacunkowej daniny oplacić należy.

Propinacja jest wyłącznie dominalna dla tego nabywcy i domownikom nie wolno trunków obcych sprowadzać jak tylko dominalnych używać pod karom defraudantom przypisanej.

Dziedzic pozwala aby prawo własności nieruchomości hipotecznie nabywcy zapisane było.

Dziedzic przypuszcza nabywcę do dobrodziejstwa przywilejem roku dwudziestego piątego października roku tysiąc osiemset dwudziestego piątego przed Księciem namiestnikiem Królewskim Miastu Zduńskiej Woli nadanym."

Tak więc, od momentu złożenia podpisu na akcie sprzedaży kupna Józef Herbe stał się pełnoprawnym obywatelem Zduńskiej Woli zobowiązanym do płacenia wieczystego czynszu dzierżawnego oraz licznych podatków od nieruchomości w tym:

Przydymnego i szarwarku złotych polskich 2, składki kwaterunkowej złotych polskich 3, składki ogniowej złotych polskich 7 i groszy 16 oraz procentu od obywatelstwa w wysokości jednego złotego polskiego.

W 1875 roku po śmierci nestora rodu, dzieci oraz wdowa po nim Helena z Mosznerów Herbe jako współwłaściciele nieruchomości odsprzedali ją Franciszce Schier z Ballów, która w obecności i za przyzwoleniem męża jej Franciszka zakupiła "dom murowany z zabudowaniami, placem i gruntem o powierzchni 3 morgi reńskie (morga reńska =180 prętów kwadratowych = 2553,21 m²) i jedna morga pastwiska."

Trzydzieści cztery lata później nieruchomość odkupili za 750 rubli srebrem Emil Wilhelm i Maria Otylia z Biedermannów Kräterowie. Wspólnikami transakcji byli małżonkowie Antoni i Anna z domu Ficner Maciejewscy. Po sfinalizowaniu zakupu grunt został podzielony na dwie działki, część wschodnią, którą objęli w władanie Maciejewscy i zachodnią należącą do familii Kreaterów.

Nowi właściciele ludzie majętni a zarazem skromni i religijni (rodzina Kräter była jedną z pierwszych, która przystąpiła do ewangelicznej wspólnoty Braci Morawczyków zwanych też Herrnhutami. Jej przedstawiciele mocno angażowali się w jej rozwój, którego symbolem była budowa kaplicy przy ulicy Belwederskiej.), zachowując od frontu tradycyjny parterowy dom tkacki, w podwórzu wybudowali okazałą dwupiętrową podpiwniczoną kamienicę z 14 osiową fasadą ozdobioną trzy osiowym centralnym ryzalitem i dwoma skrajnymi pseudoryzalitami.

Po śmierci Emila i Marii kamienicę oraz całą nieruchomość przejęli ich sukcesorowie Siegfried-Paweł Kräter-dyrektor banku, jego żona Wanda z domu Wolf.

Po roku 1945 na mocy dekretu PKWN z 4 listopada 1944 roku, Dekretu z 8 marca 1946 roku o majątkach opuszczonych i poniemieckich i Dekretu z dnia 13 września 1946 roku o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego osób narodowości niemieckiej nieruchomość została przejęta przez skarb państwa i przekazana w zarząd administracji budynków komunalnych.

Do dnia dzisiejszego na stojącej w podwórzu trzykondygnacyjnej oficynie zachował się charakterystyczny detal architektoniczny w postaci pasów boni, profilowanego gzymsu kordonowego i kostkowego gzymsu koronującego. Zachowały się też charakterystyczne dla eklektycznej architektury miejskiej z przełomu XIX i XX wieku profilowane obramienia okien z fartuchami, nadprożami i naczółkami. Do dzisiaj w szczycie centralnego ryzalitu, przetrwał okulus czyli okrągły, niezamykany otwór, którego zadaniem było przepuszczanie powietrza i doświetlanie górnej kondygnacji klatki schodowej. Zachowały się również, pochodzące z epoki, balustrady balkonów. Wewnątrz budynku można zobaczyć oryginalną stolarkę klatki schodowej wraz z ozdobną balustradą schodów.

 

 

Sieradzka 23

Sieradzka 23 - odnowiony dom na jednym z najstarszych placów w mieście

Dzięki dobrej współpracy TBS Złotnicki z Muzeum Historii Miasta Zduńska Wola udało się odtworzyć ciekawą historię kamienicy przy ulicy Sieradzkiej 23. Ulica w XIX w. nosiła nazwę Stefana, na początku XX w. otrzymała nazwę Sieradzka, po 1945 r. I. Daszyńskiego, by ostatecznie powrócić do obecnej nazwy.

Dom pod nr 23 położony jest na placu, który wydzierżawiony został w 1821 r. od Stefana Złotnickiego przez przybyłego do miasta tkacza Jana Modro. W 1833 roku prawo do dzierżawy wykupił Wilhelm Roensch - fabrykant sukna. Budynek frontowy (dom tkacki) zbudowany został na planie prostokąta, w układzie siedmioosiowym, o szerokości zgodnej z normami budowlanymi, opracowanymi na początku lat 20-tych XX w. przez Rajmunda Rembielińskiego. Budynek ten jest charakterystyczny dla domów wznoszonych w I połowie XIX w. przez zamożniejszych tkaczy.

Obiekt jest podpiwniczony i posiada dach dwuspadowy. Na fasadzie zachowały się charakterystyczne detale w postaci:

  • pilastrów (płaskich filarów), stanowiących część obramienia otworu drzwiowego opartych na bazie i zwieńczonych geometrycznym kapitelem
  • płyciny, znajdujące się pomiędzy gzymsem koronującym i ozdobnym elewacyjnym
  • profilowane gzymsy podparapetowe i okienne

Wewnątrz budynku zachowała się klatka schodowa wiodą na piętro, balustrady i pochwyty, a na zewnątrz stolarka drzwiowa.

tekst: Tomasz Polkowski

Konkurs na sztandar miasta Zduńska Wola

Konkurs na sztandar miasta Zduńska Wola

Na konkurs dotyczący sporządzenia projektu graficznego sztandaru miejskiego Miasta Zduńska Wola wpłynęło 5 projektów. Organizatorem konkursu jest Społeczny Komitet na Rzecz Ufundowania Sztandaru Miejskiego. Uczestnicy konkursu musieli dołączyć do proponowanego projektu opis użytej symboliki, koloru i kontekstu historyczno-heraldycznego.

 

 

Teraz od Państwa zależy, który z projektów zostanie wybrany. Głosowanie odbywało się drogą internetową poprzez facebook'ową ankietę oraz bezpośrednio w siedzibie muzeum poprzez tradycyjne wypełnienie ankiety do głosowania. Poniżej przedstawiamy prace, które wpłynęły na konkurs. Głos można oddawać tylko na jedną pracę. Głosować można buło do końca lipca 2016 r.

 

 

Projekt nr 1a autorstwa Alicji Dogiel

 

 

Projekt nr 1b autorstwa Alicji Dogiel

 

 

Uzasadnienie projektów nr 1a i 1b

Opis użytych kolorów oraz symboliki:

AWERS

  • płat tkaniny - zielony
  • frędzle i obwódka - złote
  • herb pierwszy (lewy) - herb Prawdzic:
  • tarcza - srebrna
  • mur z blankami- czerwony
  • lew trzymający pierścień-złoty
  • korona z lwem-złota
  • język Iwa na koronie - czerwony
  • herb drugi (prawy) - herb Ostoja
  • tarcza czerwona
  • miecz: rękojeść złota
  • miecz: brzeszczot (ostrze) - srebrne
  • półksiężyce - złote
  • korona - złota
  • strusie pióra w koronie - czerwone i złote
  • kontury - czarne
  • napisy - złote
  • ornamenty - złote

REWERS

  • płat tkaniny - zielony
  • frędzle i obwódka - złote
  • krosno: szkielet - czerwony
  • krosno: nitki osnowy złote
  • krosno: tkanina - złota
  • krosno: cień na tkaninie czarny
  • krosno: kontury - czarne
  • krosno: napisy - złote
  • krosno: ornamenty - złote

 

 

 

 

 

SZARFA

  • szarfa - biało-zólto-czerwona
     
Kolorystyka sztandaru i szarfy nawiązuje do barw miasta Zduńska Wola i do jego flagi.
  • 1394-z tego roku pochodzi najstarsza zachowana informacja o miejscowości,
    kiedy to posłużono się zamiennie nazwami ,,Zduny" i Wola"
  • 1825 -to rok nadania praw miejskich Zduńskiej Woli.
  • Krosno (warsztat tkacki) symbolizuje tkaczy - osadników masowo osiedlających się
    w Zduńskiej Woli na początku XIX w., dzięki którym nastąpił dynamiczny rozwój miejscowości.

 

 

Projekt nr 2a autorstwa Edwarda Tomeckiego

 

 

Projekt nr 2b autorstwa Edwarda Tomeckiego

 

 

Uzasadnienie projektów 2a i 2b

Zduńska Wola, 20 kwietnia 2016 r.
Wykonawca projektu sztandaru Edward Tomecki

Przystępuję do konkursu, którego celem jest wyłonienie projektu na sztandar miasta Zduńska Wola. Chcę wskazać naszym, jakie cechy powinien taki sztandar posiadać (tj. kształt, wielkość, barwa). Heraldyka jest tradycją i dziedzictwem kulturowym narodu polskiego. Nie można jej zmieniać, fałszować czy tworzyć czegoś innego, co istniało przez wieki. Dwa herby miasta Zduńska Wola, a są nimi herb Ostoja i herb Prawdzic to stare symbole rycerskie, które sięgają czasów wczesnego średniowiecza (Ostoja wieku XI, Prawdzic wieku XIII). Towarzystwo Przyjaciół Zduńskiej Woli, które powstało w 1975 r. postanowiło, że herbami miasta będą dwa herby szlacheckie - herb założyciela miasta Stefana Złotnickiego h. Prawdzic oraz jego żony Honoraty z Okołowiczów h. Ostoja.

W tym momencie popełniono dwa podstawowe błędy. Wynikają one z niewiedzy ludzi, wchodzących w skład Towarzystwa Przyjaciół Zduńskiej Woli. Oto one:

  1. Miasto nie może posiadać dwóch herbów
  2. Herbom nadano inny wizerunek, niż to wynika z wielowiekowej tradycji. Dopuszczono się tu zafałszowania heraldyki

Dlatego też stając do konkursu, którego celem jest wyłonienie projektu sztandaru dla Miasta Zduńska Wola, chcę te błędy i niedociągnięcia wyeliminować Ponieważ sztandar miasta jest jego wizytówką - będzie je reprezentował i brał udział we wszelkich uroczystościach lokalnych i państwowych dlatego powinien być piękny i doniosły. Musi on posiadać wizerunek odpowiadający prawdzie historycznej i być zgodny z tradycjami heraldycznymi, historycznymi i polskim prawem.

Typowy polski herb szlachecki składa się z godła naniesionego na tarczę, nakrytego helmem, zwieńczonego koroną z ozdobnym klejnotem. Istniejące dotychczas dwa herby miast Zduńska Wola nie odpowiadają tym warunkom. Dopuszczono się zafałszowania, które polega na:

  1. Herb Ostoja pozbawiony jest hełmu, z niego zaś wyprowadzone są kolorowe pióra strusie (czerwone i żółte)
    Proponuję, by do herbu wprowadzić hełm w pozycji en face oraz przywrócić biały (tzn. naturalny, a na herbie srebrny) kolor strusich piór. Ważnym jest również, żeby umieścić herb Ostoja na tarczy herbowej, wspólnie z herbem Prawdzic. W wyniku tego zabiegu Zduńska Wola będzie posiadała jeden herb. Wówczas herb Ostoja i herb Prawdzic przyjmą formę godła i zostaną umieszczone na wspólnej tarczy herbowej. Jest to analogia do herbu Korony z czasów Jagiellonów. Wtedy to Polski Orzeł Biały i Litwa Pogoń znalazły się na wspólnej tarczy herbowej. Odtąd też państwo polskie czasów Jagiellonów aż do rozbiorów miało wspólny herb.
    Za takim rozwiązaniem przemawia jeszcze jedno. Otóż herbem miasta Konstantynowa Łódzkiego jest herb Ostoja. Nie może tak być, że w naszym regionie są dwa herby Ostoja. Przypomnijmy, że założycielem Konstantynowa był szlachcic z pobliskiej wsi Okołowice i nazywał się Okołowicz. Honorata Złotnicka była siostrą założyciela Konstantynowa Łódzkiego.
  2. Jeżeli chodzi o herb Prawdzic, to nasze uwagi dotyczą braku hełmu.

Reasumując, uważam, że sztandar miasta Zduńska Wola powinien być pozbawiony wyżej wymienionych błędów i niedociągnięć. Powinien on odpowiadać prawdzie historycznej, a przemawia za tym to, że herb Ostoja i herb Prawdzic są herbami historycznymi i sięgają czasów wczesnego średniowiecza Państwa Polskiego i wszelkie manipulowanie, dotyczące herbów są niedopuszczalne.

Proponuję również, by Prezydent Miasta Zduńska Wola i Radni Miasta oficjalnie zalegalizowali na sesji herb miasta specjalną uchwałą i tym samym raz na zawsze zakończyli problem herbu i sztandaru. Uważam, że uchwalenie sztandaru miasta Zduńska Wola powinno mieć doniosłą formę, powinno się je uczcić w szczególny sposób. Sądzę, że Urząd Miasta Zduńska Wola i Starostwo Powiatowe w Zduńskie Woli powinny dofinansować koszt sztandaru, ponieważ społeczeństwo nie zbierze odpowiedniej kwoty, aby taki sztandar sfinansować.

Materiały na jego wykonanie powinny być najwyższej jakości. Sztandar powinien być wykonany z żakardu z połyskiem. Barwy godła i tarczy muszą odpowiadać normom, jakie obowiązują w heraldyce polskiej. Napisy na sztandarze są natomiast do uzgodnienia, tj. np. tam, gdzie znajduje się godło państwowe, powinien być napis wyhaftowany złotą nicią "Rzeczpospolita Polska 2016", zaś tam, gdzie znajduje się herb miasta, powinien widnieć napis "Zduńska Wola 1825 - 2016".

Proponuję, żeby herb był wyhaftowany na materiale w kolorze chabrowym (kolor flagi Unii Europejskiej), zarys tarczy złotą lub srebrną nicią, by podkreślić i wyróżnić kształt herbu. Do wprowadzenia proponowanych zmian w herbie miasta Zduńska Wola posłużyły mi najnowsze opracowania i publikacje, poruszające tematykę heraldyki szlacheckiej.

  • Heraldyka szlachecka, Andrzej Kulikowski, 1990.
  • Magazyn heraldyczny.
  • Polskie rody szlacheckie, 1993.
  • Rysunki herbów - zaprojektował Andrzej Koch.
  • Staropolskie legendy herbowe, Mariusz Kazańczuk, PWN, 1990.

 

 

Projekt nr 3 autorstwa Aleksandra Bąka

 

 

 

Uzasadnienie projektu nr 3

Z treści aktu erekcyjnego:

"Wszem, wobec i kazdemu z osobna, komu o tem wiedzieć nalezy, oznajmiamy niniejszem, Iz przychylając się do przedstawionej nam przez Komisją Rządową Spraw Wewnętrznych i Policy prośby urodzonego Stefana Prawdzic Złotnickiego właściciela dóbr Zduńskiej Woli z przyległościami, w obwodzie sieradzkim, powiecie szadkowskim położonych, postanowiliśmy wynieść niniejszem na Miasto osadę rękodzielniczą zalozoną przez rzeczonego właściciela na gruncie dóbr Zduńskiej Woll, nadając onej nazwisko Miasta Zduńska Wola i przypuszczając takowe do wszelkich praw miastom prywatnym w Królestwie Polskiem służących"

Podstawą treści wizualnej projektu sztandaru jest nawiązanie do lokalnej tradycji historycznej. a w szczególności założenia miasta na bazie osady tkaczy, a także do symboli tożsamościowych założyciela. Sztandar stanowi dwustronny płat, na który składają się płat główny z symbolem państwowym oraz plat odwrotny z symbolami jednostki samorządowej. Nośnikiem sztandaru jest drzewce ozdobione głowicą

Opis projektu sztandaru:

Płat główny koloru czerwonego zawiera wizerunek białego orła ze złotą koroną oraz złotym orężem (dziób i pazury) - godła heraldycznego herbu państwowego RP - umieszczonego na czerwonym polu płata i okolonego stylizowaną złoto-srebrną osnową.

Płat odwrotny koloru ciemnozłotego zawiera godła heraldyczne, nawiązujące do herbów rodziny założyciela miasta, położone na właściwych im polach barwnych-niebieskim czerwonym oraz symbole odnoszące się do tradycji tkackich miasta w postaci stylizowanej złocistej osnowy tkackiej, umieszczonej na obrzeżu płata sztandaru oraz stylizowanych czółenek tkackich w jego narożnikach.

Symbolami heraldycznymi są godła herbów Prawdzic - Stefana Złotnickiego oraz Ostoja Honoraty Złotnickiej z domu Okołowicz:

  • Herb Prawdzic stanowi w polu błękitnym mur blankowany z czerwonej cegły, spoza którego pół lwa złotego dzierżącego złotą obręcz
  • Herb Ostoja stanowi w polu czerwonym, między dwoma półksiężycami złotymi barkami ku sabie w pas, miecz o głowni srebrnej i jelcu zlotym.

Symbole heraldyczne otoczone są stylizowaną osnową tkacką barwy jasno-i ciemnozłotej Na osnowie proponuje się umieszczenie stylizowanych czółenek tkackich oraz nazwy własnej miasta Zduńska Wola z datą jego założenia A.D. 1825. Na głowicy drzewca sztandaru proponuje się umieścić stylizację czółenka tkackiego, wykonaną
z metalu barwy złotej

Zastrzeżenie

 

Podstawowym źródłem wizerunku symboli dla projektu sztandaru winien być herb miasta. Należy zaznaczyć, że aktualny statutowy symbol miasta obarczony jest wadami heraldycznymi, związanymi z jego formą oraz mankamentami wizualnymi, w postaci nieprecyzyjnego rysunku godeł.

Jako niezgodne z zasadami heraldycznymi uważa się zestawienie w heraldyce miejskiej dwóch herbów prywatnych. Właściwym byłoby umieszczenie w jednym polu tarczy dwóch godeł heraldycznych. Dodatkowo nad tarczami umieszczone są korony oraz klejnoty heraldyczne, których w heraldyce miejskiej nie stosuje się

W zestawieniu herbów niewłaściwą barwę pola posiada herb Prawdzic -zgodnie z heraldyczną zasadą alternacji barw barwa złota metalu winna być położona na kolorze, a nie na drugim metalu - srebrze Dla złotego lwa właściwą barwę pola dla stanowi kolor niebieski.

Wzór herbu miasta, udostępniony przez organizatora konkursu, charakteryzuje się niską jakością graficzną. Po powiększeniu symboli dla potrzeb zastosowania na projekcie sztandaru uwidaczniają się wady rysunku detali,

Z uwagi na powyższe w konkursowym projekcie sztandaru zaproponowano wizerunek symboli heraldycznych, poddanych wstępnej restylizacji graficznej, w ramach opracowanego autorskiego konceptu standaryzacji heraldycznej herbu miasta Zduńska Wola.

Celem zabezpieczenia dla sztandaru zgodności heraldyczno - weksylologicznej, wymaganej do pozytywnego jego zaopiniowania, należałoby dokonać odpowiednich zmian w obrębie wizerunku herbu miasta Wykraczają one jednak poza zakres opracowania konkursowego, a także przewidziane honorarium za zwycięstwo.

Standaryzacja heraldyczna herbu miasta wraz z restylizacją graficzną symboli może być wykonana na podstawie odrębnego zlecenia. Jeśli zaproponowane rozwiązanie wzbudzi zainteresowanie zapraszam do podjęcia przedmiotowej współpracy.

autor: Muzeum Historii Miasta
 

 


 

Konkurs na projekt sztandaru rozstrzygnięty

Tak będzie wyglądał nowy sztandar miasta Zduńska Wola. Zakończyło się internetowe głosowanie, w którym zduńskowolanie mogli oddawać swoje głosy na pięć projektów. W głosowaniu internetowym, które zakończyło się 31 lipca tego roku mieszkańcy naszego miasta zdecydowali, że wygrywa projekt nr 3 autorstwa pana Aleksandra Bąka z Poznania.

 

 

 

Otrzymał on około 80 głosów, czyli zdecydowanie więcej od pozostałych projektów. Zgłosimy teraz ten zwycięski projekt do Komisji Heraldycznej, zwrócimy się do niej o opinię. Następnie wyślemy zapytania ofertowe do firm, które zajmują się wykonywaniem takich sztandarów - zaznacza Milena Piotrowska ze Społecznego Komitetu na Rzecz Ufundowania Sztandaru Miejskiego. Zwycięzca konkursu otrzyma 1000 zł nagrody. Sztandar zostanie oficjalnie zaprezentowany w październiku podczas święta miasta. Jego projekt graficzny publikujemy poniżej.

 


 

Święto Miasta Zduńska Wola 2016

Od 10 października Zduńska Wola ma swój sztandar. Tegoroczne Święto Miasta stało się okazją do jego uroczystego przekazania władzom Zduńskiej Woli. Podczas uroczystej sesji sztandar odebrali Przewodniczący Rady Miasta oraz Prezydent Miasta. To z inicjatywy mieszkańców powstał społeczny komitet, który przeprowadził zbiórkę pieniężną, zorganizował konkurs na projekt sztandaru i go wykonał.

 

 

W Akcie Ufundowania Sztandaru dla Miasta Zduńska Wola fundatorzy m.in. opisali jego wygląd.: „Wszem i wobec pragniemy ogłosić, że na stronie głównej płata sztandaru wykonanego w barwie koloru czerwonego zawiera wizerunek białego orła ze złotą koroną oraz ze złotym orężem (dziób i pazury) – godła heraldycznego herbu państwowego RP – umieszczonego na czerwonym polu płata i okolonego stylizowaną złoto-srebrną osnową.”

„Płat odwrotny koloru ciemnozłotego zawiera godła heraldyczne, nawiązujące do herbów rodziny założyciela miasta, położone na właściwych im polach barwnych – niebieskim i czerwonym – symbolami odnoszącymi się do tradycji tkackich miasta w postaci stylizowanej, złocistej osnowy tkackiej, umieszczonej na obrzeżu płata sztandaru oraz stylizowanych czółenek tkackich w jego narożnikach. Na osnowie umieszczone zostały: nazwa własna miasta Zduńska Wola z datą jego założenia A.D. 1825. Na głowicy drzewca sztandaru umieszczono stylizację czółenka tkackiego, wykonaną z metalu barwy złotej”.

 

 

Poczet sztandarowy wystawiła Straż Miejska.

Uroczysta sesja Rady Miasta, zorganizowana specjalnie z okazji święta, stała się również okazją do wręczenia Medalu „Zasłużony dla Miasta Zduńskiej Woli” Towarzystwu Przyjaciół Zduńskiej Woli. TPZW już od ponad 40 lat krzewi miłość do miasta i popularyzuje jego historię.

 

 

Spotkanie zakończył wykład ojca Jacka Staszewskiego, rzecznika Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Niepokalanowie, przygotowany we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, poświęcony patronowi miasta Zduńska Wola pt.: Ojciec Maksymilian Maria Kolbe – w 75. rocznicę męczeńskiej śmierci w KL Auschwitz.”

 

 

Każdego roku podczas Święta Miasta zduńskowolanie spotykają się również pod tablicą upamiętniającą założyciela Zduńskiej Woli Stefana Prawdzic Złotnickiego.

 

 

Świętu towarzyszyła wystawa „Spotkanie w czasie. Zduńska Wola wczoraj i dziś”, która prezentuje fotografie współczesnej i dawnej Zduńskiej Woli. Na zewnętrznym systemie wystawienniczym przy Ratuszu będzie ją można oglądać do końca października.

 

 

Rada Miasta Zduńska Wola ustanowiła Święto Miasta Uchwałą nr L/380/98 w 1998 roku. Wybrano wówczas 10 października, ponieważ jest to dzień kanonizacji patrona miasta, św. Maksymiliana Marii Kolbego. Również w październiku Zduńska Wola otrzymała prawa miejskie.

Park Miejski

Park Miejski - zielone serce Zduńskiej Woli

Park Miejski w Zduńskiej Woli to jedno z głównych miejsc, gdzie mieszkańcy lubili spędzać czas. Jednak nie zawsze miał funkcje rekreacyjne. Co ciekawe, nie ma możliwości doszukania się w kształcie obecnego parku miejskiego w Zduńskiej Woli założeń parkowo-pałacowych, charakterystycznych dla rezydencji królewskich i magnackich w XVII-XVIIIw.

 

 

W inwentarzach z 1699 oraz 1788 roku będących opisem majętności dóbr zduńskowolskich, nie wspomina się o parku, a jedynie o ogrodzie owocowo- warzywnym. Na jego terenie znajdowały się również stajnie, obory, chlewnie, kurniki i gołębniki oraz browar propinacyjny, charakterystyczny dla folwarków szlacheckich. W jednym z nich, sporządzonym 230 lat temu czytamy: "(...)Wyszedłszy z podwórza ku stawowi są świński chlewy i sześć onych jest na ścianach dobrych i pod przykryciem dobrym (...).(...) Na ogrodzie wielkim od stawu lnu zagonów trzy, marchwi wraz z makiem wypelony zagon jeden, tamże dalej kenopi zagonu półczwarta, rzepaku zagon półdziesiąta i rzepaku późniejszego zagonów ośm, tartaki składów siedem w tym ogrodzie kapusty zagonów dziewięć(...)."

Można więc stwierdzić, że obecny park został założony w okresie, kiedy teren dawnej Jurydyki, włączonej już do miasta, znajdował się w posiadaniu Zenona Anstadta – właściciela miejscowego browaru oraz dawnych zabudowań nominalnych. Zenon Anstadt, jako twórca parku, jego założeń architektonicznych i formy użytkowej, zmienił sposób myślenia o tej części miasta, nawiązując w ten sposób do dużych ośrodków miejskich, w szczególności do Łodzi i jej parków o charakterze przestrzeni estetycznej, kulturotwórczej i rekreacyjnej.

 

 

Pochodzący z Łodzi browarnik wzorował się na fabrykantach ze swego rodzinnego miasta. Tworzyli oni bowiem przy swoich pałacach ogrody, które z czasem stawały się dostępne dla ogółu ludności. Wzorem dla tego zduńskowolskiego stał się park helenowski w Łodzi, który powstały w 1885 r. na terenach wokół rodzinnego browaru Anstadtów. Przestrzeń ta, położona w centrum miasta, w pobliżu najważniejszych instytucji nabrała walorów estetycznych odpowiednich do spędzania wolnego czasu przez osoby będące lub aspirujące do roli mieszczaństwa w nowoczesnym rozumieniu tego słowa. W odróżnieniu od lasku na „Frajszycy” i lasku Paprockiego, nie miał charakteru ludycznego, a bardziej elitarny.

Historia Parku Miejskiego jest nierozerwalnie związana z browarem. Anstad został właścicielem browaru (najprawdopodobniej w 1902 r.). Wywodził się on ze znanej rodziny łódzkich przemysłowców. Ojciec Zenona, Karol Gottlob Anstadt, przybył na ziemie polskie z Saksonii w latach 30. XIX w. Początkowo w Turku a następnie w Łodzi prowadził drukarnię tkanin. Kryzys w branży włókienniczej z lat 60. XIX w. zmusił go jednak do zmiany kierunku swojej działalności i w latach 1866-1867 wybudował w Łodzi browar przy obecnej ul. Pomorskiej, który dziś jest własnością spółki Browary Łódzkie S A.

 

 

Po śmierci ojca w 1874 r. firmę przejęli synowie: Karol Ludwik, Fryderyk i Zenon. W 1900 r. Karol Ludwik Anstadt wybudował browar w Radogoszczu, a Zenon w dwa lata później postanowił zainwestować swoje pieniądze, doświadczenie i zdolności organizacyjne właśnie w browar zduńskowolski. Nowy właściciel zatrudniał ok. 35 pracowników. Nad sprawami handlu i promocji czuwał sam, a kierownikiem technicznym został jego młodszy syn, Oskar Anstadt. W latach 1903-1904 nabył dodatkowo fragmenty terenów przylegających do rzeki Pichny i stawów w obecnym parku miejskim, by mieć dostęp do wody, tak niezbędnej w procesach produkcyjnych. Przedsiębiorczy browarnik zduńskowolski nie poprzestał tylko na zabiegach o wzrost produkcji i rynki zbytu. Chciał zrobić coś więcej dla miasta i jego mieszkańców. Postanowił więc na nowo zagospodarować teren wokół swego browaru i utworzyć tam ogólnodostępny park, a właściwie ogród spacerowy. Pomysł udało się zrealizować.

Park dostępny za opłatą oferował szereg atrakcji. Wzdłuż symetrycznie wytyczonych alejek spacerowych posadzono nowe drzewa i krzewy, w tym np. nie widywane wcześniej w naszym mieście bzy niskopienne, między alejkami pojawiły się gazony, zielone słupy i dywany kwiatowe, a na stawie łabędzie i fontanna. Odwiedzający mogli popływać w stawie lub wypożyczyć łódkę zacumowaną w przystani i powiosłować. Zimą staw zamieniał się w ślizgawkę dla łyżwiarzy. Na wyspie pojawiła się altana. Była też muszla koncertowa. Można było odwiedzić niewielkie zoo z egzotycznymi zwierzętami. Ogród dysponował ponadto stajnią dla koni i zaprzęgów. Miejsce to było chętnie i licznie odwiedzane. Tu odbywały się zabawy taneczne, plenerowe koncerty i występy artystów, pokazy strażackie czy cyrkowe, urządzano fajerwerki. Jednym z najbardziej ekscytujących wydarzeń był zorganizowany 21 października 1909 r. pokaz wzlotu balonem, który towarzyszył koncertowi orkiestry strażackiej z Sieradza.

 

 

Koncerty orkiestr strażackich czy to z Sieradza, czy ze Zduńskiej Woli, z których dochody wpływały na konto budowy strażnicy odbywały się w ogrodzie Anstadta kilkakrotnie. Ale przede wszystkim można było tam w plenerze napić się piwa produkowanego tuż obok. O rozmachu piwowarskiego i rekreacyjnego przedsięwzięcia Zenona Anstadta świadczy seria pocztówek z początku XX w. ukazująca browar w otoczeniu parkowych alejek i zieleni.

Anstadt włączał się chętnie w działalność społeczną na rzecz miasta. W latach 1903-1906 był członkiem zarządu Ochotniczej Straży Ogniowej w Zduńskiej Woli. Na działalność straży przekazał kwotę 1350 rubli, za którą zakupiono nową sikawkę. Zasiadał także w zarządzie Towarzystwa Wzajemnego Kredytu. Zaś jako członek zarządu Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolejek Dojazdowych zabiegał o doprowadzenie linii tramwajowej z Łodzi do naszego miasta. Zmarł 15 kwietnia 1913 r. w Berlinie. Pochowany został 19 kwietnia tego roku na cmentarzu ewangelickim w Zduńskiej Woli.

 

 

Zła sytuacja finansowa i wybuch I wojny światowej zahamowały rozwój browaru. W 1919 r. wdowa po Zenonie Anstadcie sprzedała firmę Józefowi Ungerowi i Szymonowi Fürstenbergowi za 550 000 marek polskich. Ale już w następnym roku wniosła pozew do sądu o zwrot nieruchomości, twierdząc, że została oszukana przy sprzedaży. Sąd nie uznał jednak tej skargi. W 1921 r. współwłaścicielami browaru w miejsce S. Fürstenberga zostali Izrael Lejbuś i Chana Krakowscy, którzy wraz z J. Ungerem prowadzili ponadto browar w Łodzi. W tym samym roku do spółki właścicieli browaru dołączyli Berek Lejbuś i Chana Magierkiewiczowie. W 1929 r. właściciele browaru wydzierżawili park magistratowi zduńskowolskiemu. Miasto w dalszym ciągu dbało, by park zachował swój dotychczasowy charakter miejsca wypoczynku i rozrywki. Miasto czerpało też z parku dochody, np. oddając w dzierżawę rosnące tam drzewa owocowe oraz ślizgawkę zimą.

Historia parku idealnie odzwierciedla rozwój Zduńskiej Woli z osady, w miasto przemysłowe. Łączy się także z okresem międzywojennym – będac nadal miejscem dla potrzeb rozrywkowych, kulturalnych, sportowych. Podczas II wojny Światowej, dostępny był jedynie dla Niemców, odzwierciedlając tym samym politykę okupanta w Kraju Warty. Zmienne były również powojenne losy dawnego ogrodu Zenona Anstadta. Początkowo park zachował dawny, rozrywkowy charakter. Nadal można było tu popływać w stawie, powiosłować w kajaku, zimą pojeździć na łyżwach, posłuchać muzyki czy potańczyć. Zadbane alejki i bujna zieleń zachęcały do spacerów. Stopniowo, w kolejnych latach, ubywało atrakcji, a urządzenia parkowe, jak ławki czy altanka na wyspie, ulegały zniszczeniu.

Tekst: Gabriela Górska

 

 

Podkategorie