Zduńska Wola, miasto nad rz. Brodnią, pow. sieradzki, odległości 14 w. od Sieradza, przy szosie z Łodzi do Kalisza wiodącej, między Łaskiem a Sieradzem. Składa się z właściwego miasta i przedmieść: Jurydyka i Zduny, wchodzących w skład gminy wiejskiej, noszącej też nazwę: Zduńska Wola. Miasto posiada kościół parafia rzymsko-kat, murowany, kościół parafia ewangelicka, dom modlitwy baptystów, synagogę, szkołę 2-klasową katolicką, szkołę 2-klasową ewangelicką, magistrat, urząd poczty i telegrafu, urząd gminny (dla gminy wiejskiej), straż ogniową ochotniczą, aptekę, dwu lekarzy.
Pod względem sądowym miasto należy do sądu pokoju w Sieradzu, skąd zjeżdża tu raz na tydzień sędzia. Miasto ma około 650 domów, przeważnie drewnianych, parterowych i około 17500 mk., w tej liczbie 11000 zapisanych do ksiąg stałej ludności (1890 r. było 9656) i około 6500 niestałych. Co do wyznania jest: 7013 katolików, 4430 ewangelików, przeważnie Niemców, i 6057 żydów. Z miastem jedną całość poniekąd tworzą przyległe wsi i osady: Zduny, Jurydyka, Różomyśl, Stęszyce, Opiesin, zamieszkałe przeważnie przez tkaczów i mające do 6000 mk.
W mieście istnieją trzy fabryki tkackie parowe; Winera (z prod. na 1000000 rs.), Aug. Ariela (200000 rs.) i Kar. Kuske (150000 rs.). Prócz tego w mieście i okolicy jest w ruchu od 8 do 10 tysięcy warsztatów domowych tkackich. Fabrykanci tutejsi mają przeważnie kantory tylko, rozdają oni przędzę tkaczom i nabywają wyroby gotowe, by je puścić w obieg handlowy. Tkacze wyrabiają tu towary bawełniane, wełniane i półjedwabne.
Z innych zakładów fabrycznych jest tu mydlarnia, garbarnia i fabryka narzędzi rolniczych, trzy cegielnie. W mieście odbywa się 8 jarmarków. Do mieszczan należy 1244 mr. ziemi. Ujemną stroną położenia miasta jest brak wody. Maleńka rzeczka i kilka sadzawek nie wystarczają na potrzeby licznej ludności. Zduńska Wola była pierwotnie wsią należącą do paraf. Korczew, w pow. szadkowskim. Na początku XVI w. dziesięcinę z łan. folw. dawano plebanowi w Korczewie, który pobierał od kmieci tylko kolędę, po groszu z łanu. Łany km. dawały dziesięcinę plebanowi w Borszewieach (Łaski, L. B., I, 449, 481). W r. 1552 płacą tu od 10 osad. na 51/2 łan. km.
W r. 1766 istnieje tu cmentarz i kaplica drewniana, filialna do Korczewa. Ówczesny dziedzic wsi Feliks Złotnicki, łowczy szadkowski, uzyskuje w Łowiczu r. 1767 zatwierdzenie erekcyi parafii i pozwolenie na budowę kościoła p. w. Wniebowzięcia N. P. Maryi. Jednakże dopiero w r. 1782, po śmierci fundatora, jego krewni i opiekunowie dzieci: Zygm. Dobek, miecznik sieradzki, Hipolit Masłowski, łowczy wieluński, i Józef Pstrokoński, podczaszy sieradzki, dokonali wzniesienia kościoła.
W r. 1768 w nowej parafii było 23 urodzeń, 16 zgonów i 6 ślubów. W r. 1819 Stefan Złotnicki, ostatni z tej rodziny dziedzic wsi, rozkolonizował swe posiadłości i na kilkumorgowych cząstkach poosadzał sprowadzonych ze Śląska głównie tkaczy a następnie uzyskał od rządu w 1825 r. (25 pażdz.) wyniesienie osady na stopień miasta. W 1827 r. było tu 183 dm. i 2000 mk. Napływ osadników niemieckich wzrastać będzie stopniowo, pod ich wpływem niemczeć będzie i polska ludność robotnicza, zostająca w zależności od fabrykantów i przemysłowców niemieckich i mająca ścisłe stosunki z Łodzią. Prawo własności miasta (właściwie propinacya) przeszło w ostatnich czasach od Złotnickich i ich sukcesorów do Tykocinera. Przy mieście jest przedmieście zwane Jurydyka, należące do gminy wiejskiej, mające 51 dm., 783 mk.
Dobra Zduńska Wola składały się w r. 1867 z realności Zduńska Wola, osady Zduńska Wola, wsi: Zduny, Ogrodzisko, Jurydyka, Poręba. Obszar realności Zduńska Wola wynosił mr. S3. Miasto Zduńska Wola os. 445, mr. 1021; wś Zduny os. 130, mr. 812; wś Ogrodzisko os. 62, mr. 272; wś Jurydyka os. 4:7, mr. 68; wś Poręba os. 35, mr. 160. Z. Wola, par. rz.-kat., dek. sieradzki, 600 dusz. Z. Wola, par. ewangelicka liczy około 7000 dusz. O kościele tutejszym podał wiadomość kś. Z&jac w ,'Wieku" (Nr 282, z r. 1881). Zduńska Wola gmina, należy do sadu gm. okr. IV w Szadku, urz. p. w mieście Zduńska Wola. Gmina ma 10806 mr. obszaru (2261 większej własn., 8545 drób. własn.) i 9040 mk. (5903 katol., 2830 ewang., 307 żyd. W skład gminy wchodzą przedmieścia Zduńskiej Woli i osady zaludnione przez tkaczy, Niemców po części. Około 5000 warsztatów tkackich znajduje się po koloniach i wsiach.
Źródło: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIV, strona 546,547